Zijn emoties bij veranderingen ingewikkeld? Wel als je er met een grote boog omheen loopt. Het bespreken van ons gevoel is niet voor iedereen even vanzelfsprekend en gemakkelijk. En al helemaal niet op de werkvloer. Het wordt vaak nog gezien als niet professioneel en we worden ook geacht professioneel te reageren. Daarvoor worden we betaald. Het uiten van gevoelens staat niet in de functiebeschrijving en er wordt zelden naar gevraagd. Terwijl er bij ingrijpende veranderingen toch enorm veel emoties loskomen.
Gelukkig zien we steeds meer dat medewerkers betrokken worden bij veranderingen. Er wordt gevraagd wat ze ervan vinden. En dat vertellen ze graag, want elk mens vindt het fijn om gehoord, gezien en gewaardeerd te worden om zijn kennis, visie en totale zijn. Vragen naar wat ze ervan vinden brengt ook een risico met zich mee. De meeste mensen staan nou eenmaal niet meteen te trappelen van enthousiasme als het op veranderen aankomt.
Angst als saboteur bij veranderprocessen
Vaak gaat veranderen gepaard met weerstand. Wanneer er iets anders van je verwacht wordt dan je gewend bent kan dat heel spannend en zelfs eng aanvoelen. Helemaal als basale zaken als zekerheid, verwachtingen en positie in het gedrang komen. Het is logisch en zeer menselijk dat er gevoelens van angst voor het verlies van het vertrouwde opkomen. Angst om de veiligheid van het bekende los te laten. Gaat het mij lukken om te aarden in het nieuwe team? Ben ik wel voldoende gekwalificeerd voor de nieuwe verantwoordelijkheden? Kan ik het überhaupt aan om nog sneller en efficiënter te werken? Het voelt heel vervelend aan als je bij jezelf merkt dat je onzeker wordt en bang bent of je wel in de veranderingen mee kan gaan, terwijl dat wel van je verwacht wordt.
Wanneer angst de overhand krijgt is de kans reëel dat medewerkers de verandering gaan saboteren. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in het “Ja zeggen en Nee doen” of ze bedenken tal van redenen waarom de verandering zal mislukken. De werkelijke oorzaak van de weerstand wordt daarbij beschermend verborgen. Omdat ze de echte reden vaak zelf liever ook niet onder ogen zien. We zijn van nature ingesteld om te overleven en gaan daarbij pijn en negatieve emoties zoveel mogelijk uit de weg. Dat maakt dat weerstand bij veranderingen vaak vanuit angst ontstaat, maar anders geuit wordt.
Het opvoeren van drogredenen om angst te verbloemen
Ik spreek hier zeker ook uit eigen ervaring. Ook ik heb meerdere keren met de hakken in het zand gestaan. Bewapend met tal van rationele argumenten waarom de veranderplannen absoluut onmogelijk waren, ging ik het gevecht aan. Een dubbel gevecht. Omdat een allesomvattende paniek zich over mij meester maakte, vuurde ik fel met argumenten om het naderende onheil ver bij mij vandaan te houden. Iets wat enorm veel energie heeft gekost en bovendien ook niet werkte. Daarnaast voerde ik het gevecht met mezelf. Ik vond het kinderachtig van mezelf dat ik zo bang was voor iets waarvan ik niet eens zeker wist wat de uitkomst ervan zou zijn. En vooral laf dat ik de werkelijke reden van mijn weerstand, namelijk pure angst, niet durfde te bespreken. Ook het voortdurend bevechten en onderdrukken van mijn eigen gevoelens heeft veel energie gekost. Het is een kant van mezelf waar ik zeker niet trots op ben en waar ik me zelfs voor schaamde.
Daarom is het bij grote weerstand interessant om te onderzoeken of vragen wat medewerkers ervan vinden wel de juiste vraag is. Door te vragen wat ze bij de verandering voelen kom je vaak sneller op de onderliggende oorzaak van de weerstand.
Erkennen van onzekere gevoelens geeft lucht
Door onzekere gevoelens bespreekbaar te maken en te erkennen, haal je al een groot deel van de angel weg. Het is voor medewerkers namelijk al enorm geruststellend om te ervaren dat deze gevoelens volstrekt menselijk zijn en dat zij er mogen zijn. Door het bespreekbaar te maken en te benadrukken dat ze hier niet alleen in staan blaas je letterlijk lucht in een beklemmend proces. Mensen met angst willen namelijk best mee in de veranderingen, ze weten alleen nog niet hoe ze door die angst kunnen breken. Door ze daarbij te helpen en te onderzoeken wat ze nodig hebben om mee te gaan help je ze hun eigen angst te overwinnen. Ik kan uit eigen ervaring zeggen hoe ongelooflijk waardevol en bevrijdend dat is. Het loont zeker de moeite om dit vroeg in het verandertraject bespreekbaar te maken. Vaak is het namelijk niet de verandering zelf, maar juist het (langdurig) onderdrukken van de emoties die weerstand, concentratieverlies, onzekerheid, faalangst, een te hooggespannen boog en tal van ergere klachten tot gevolg heeft.
Zodra je weet wat er echt speelt kan je daar samen gericht een passende oplossing voor bedenken. En dat is vele malen efficiënter dan discussiëren over drogredenen waarom het vertrouwde moet blijven. Om vooruit te komen wil je te weten komen wat er echt speelt. En dat is simpeler dan gedacht wordt. Het enige wat je hoeft te doen is oprecht nieuwsgierig zijn en de vraag te stellen: “Wat voel jij erbij?”
Wij helpen graag om veranderen makkelijker te maken, met onze methode.
