De vakantieperiode leende zich bij uitstek om eens te reflecteren over hoe we met elkaar omgaan in organisaties. En dat kan ik met recht verbazingwekkend en zorgelijk noemen. De afgelopen jaren hebben we in de praktijk gezien wat de verstrekkende gevolgen zijn van miscommunicatie en onderlinge toestanden op de werkvloer; o.a. sabotage, inefficiëntie, ziekteverzuim en andere ellende. Allemaal zaken die zowel de werkgever als de werknemer kunnen missen als kiespijn. Het is dan ook de hoogste tijd om te kijken wat hier precies aan de hand is en hoe dit omgebogen kan worden.
Wat laten we nog écht van onszelf zien?
Eén van de belangrijkste basisbehoefte van de mens is om gezien, gehoord en erkend te worden. Maar hoe kan die behoefte ooit vervuld worden als we ons echte zelf niet meer aan elkaar durven laten zien? Door pijnlijke ervaringen van het leven zelf hebben we torenhoge en dikke muren om ons heen gebouwd. De verharding en verzakelijking van de maatschappij maakt dat we bijna niet anders kunnen dan meegaan in de ratrace van het harder, sneller en beter mechanisme van deze tijd. Om van de druk van social media (het perfecte plaatje) nog maar te zwijgen.
Maskeren versus verbinden
Om te kunnen overleven in deze gekte zijn de meesten van ons (onbewust) collectief maskers gaan dragen ter bescherming van onze ware en kwetsbare kern. Met het opzetten van het masker zijn we letterlijk meer in ons hoofd gaan zitten. Gevoelens en emoties zijn voor onszelf al ingewikkeld genoeg en worden voor anderen dan ook zorgvuldig verborgen achter het masker. En al helemaal op het werk. Daar worden we geacht professioneel te zijn en dus hijsen we ons in het ijzeren werkharnas. Maar hoe is het überhaupt mogelijk om écht te weten wat er omgaat in je medewerkers en collega’s en verbindend samen te werken wanneer we allemaal gepantserd zijn en vanachter een masker opereren?
De gevolgen van het onjuist interpreteren en het niet uitspreken van gevoelens en emoties
Het tonen van gevoelens en emoties en daarmee ons menszijn op de werkplek lijkt een absolute no go. Een angstaanjagend scenario waar we met een grote boog omheen lopen. Terwijl juist het eromheen lopen akelige consequenties kan hebben. We voelen wél dat er iets aan de hand is bij onszelf en vaak ook bij anderen, maar het bespreekbaar maken is vaak nog erg lastig.
Onze grootste eyeopener tijdens ons werk als change motivators is dat de bron van commotie in de samenwerking ligt in het verkeerd interpreteren van het gedrag van anderen, waardoor er een gevoel loskomt, dat vervolgens gekoppeld wordt aan een conclusie (de eigen waarheid). Wanneer deze eigen waarheid niet getoetst wordt bij de ander kan het een eigen leven kan gaan leiden met grote gevolgen.
Het gevreesde scenario: huilen op het werk
Ik weet uit eigen ervaring hoe destructief het is om gevoelens niet uit te spreken. Jaren geleden had een collega die ik hoog had zitten en waar ik nauw mee samenwerkte me een flinke poets gebakken. Ik was in shock, vol ongeloof en vooral woedend. Een emotie waar ik me destijds geen raad mee wist en al helemaal niet op het werk. Het zat me zo hoog dat ik de confrontatie met hem niet aandurfde. Te bang om overstuur te raken, de controle te verliezen en het meest angstaanjagende scenario “huilen op het werk” werkelijkheid te zien worden.
In een poging de kolkende tornado aan emoties in mij tot rust te brengen negeerde ik hem. Mijn bovenkamer draaide overuren en hij werd in mijn hoofd steeds monsterlijker. Efficiënt werken was onmogelijk en dus spendeerde ik mijn werktijd met het spuien van mijn ongenoegen aan collega’s. Niet heel handig, want zo ontstaan wandelgangverhalen. Na drie dagen hoofdpijn en algehele ellende moest het er maar van komen. De confrontatie.
Ik stapte zijn kantoor binnen en al na de eerste paar zinnen zat ik in het gevreesde scenario. Snotterend en snikkend kwam eruit waar ik écht last van had. Ik vertelde hem dat ik me aan de kant gezet voelde, terwijl ik dacht dat we er samen voor gingen. En dat ik dat juist zo fijn vond, het gevoel van vertrouwen en verbinding, dat maakte voor mij dat we zo’n sterk team waren en alles samen aan konden. Het ging dus niet meer over de poets maar over de relatie. Ik was teleurgesteld en gekwetst. Hij schrok enorm. Zichtbaar ongemakkelijk zocht hij naar woorden. Mijn kwetsbaarheid raakte hem. Het was nooit zijn intentie geweest om mij te laten vallen en al helemaal niet om mij verdriet te doen. Het was meer een onhandige samenloop van omstandigheden die hij niet gecommuniceerd had.
De wetenschap dat ook hij onze samenwerking bijzonder waardeerde en meer dan zijn best deed om onze relatie te herstellen was voor mij genoeg om weer met een schone lei verder te kunnen. Achteraf weet ik dat juist dat moment van kwetsbaarheid onze band nog sterker heeft gemaakt en we hebben samen nog jarenlang met veel genoegen mooie dingen neergezet.
Oprechte verbondenheid de sleutel tot sociale veiligheid
We beoordelen de ander vaak op zijn gedrag, maar checken vrijwel nooit zijn of haar intentie. Daarbij komt dat het spannend is om je kaarten op tafel te leggen en de ander een kijkje te geven in jouw gevoelsleven. Al helemaal als het gedrag onprettige gevoelens als afwijzing, niet goed genoeg of niet gewaardeerd oproept. Terwijl juist deze onuitgesproken gevoelens en emoties blijven hangen en groter worden als je er niets mee doet. De mens heeft namelijk een sterke neiging de eigen waarheid te bekrachtigen.
Dat wil zeggen dat het brein op zoek gaat naar bevestiging van zijn eigen waarheid en zal speuren naar nieuw gedrag wat de “vervelende gevoelens” en het daaraan gekoppelde oordeel over de betrokkene bekrachtigd. Het “zie je wel” effect. Dit patroon komt zowel voor in één op één relaties maar ook bij teams en afdelingen. Het zogenaamde Wij-Zij principe. Onjuiste interpretaties, aannames, oordelen, onuitgesproken gevoelens en emoties, onbegrip en andere narigheid kan de samenwerking, teamspirit en medewerkers zelf ernstige schade toebrengen. Wees dat voor en gun jezelf en de ander een kijkje in wat er echt in jou speelt.
Kwetsbaarheid is niks om bang voor te zijn. Het is menselijk, voor iedereen herkenbaar en het heeft een bijzonder spiegelend effect. Zodra jij je masker durft te laten zakken is dat juist voor de ander een uitnodiging om hetzelfde te doen. We staan zelf onze basisbehoefte om écht gezien te worden in de weg door ons te maskeren. Juist door het laten zakken van onze maskers en onze kwetsbaarheid te tonen, geven we de ander de mogelijkheid om ons volwaardig te zien, te horen, te erkennen en zich met ons te verbinden. En precies die oprechte verbondenheid is wat nodig is om organisaties sociaal veiliger te maken.
Klinkt goed, maar hoe moet dat dan?
De komende jaren gaan wij ons dan ook hard maken voor meer sociale veiligheid in organisaties. We weten uit honderden interviews hoezeer hiernaar verlangd wordt, toch weten de meesten niet hoe ze dit precies moeten creëren. Daarom zijn we nu al vergevorderd met het ontwikkelen van een training voor leidinggevenden, omdat zij hier écht het verschil kunnen maken. Wil jij leren hoe je een veilige setting creëert en daarmee het beste uit jezelf en je team haalt? Stuur me een bericht dan hou ik je op de hoogte wanneer we van start gaan met de training.
