We kennen pesten allemaal wel uit onze kindertijd. Het vervelende gevoel dat je kreeg als je buitengesloten werd. Ik weet nog goed dat ik niet mee mocht doen met indiaantje spelen of de keer dat de toegang tot de ook door mij zo zorgvuldig opgebouwde pracht hut me van de ene op de andere dag werd ontzegd. Snikkend lag ik op mijn bed in de veronderstelling dat het leven nooit meer wat zou worden. Maar gelukkig was ik gezegend met een schappelijke klas. De pispaal was je bij ons bij toerbeurt; iedereen kwam aan de beurt.
Pesten op de werkvloer is nog steeds een taboe
Dat er veel schrijnender situaties zijn weten we allemaal. Nu we weten wat de langdurige impact van pesten op kinderen is, staan de kranten er bol van. Met voorlichting, beleid, campagnes en tv-programma’s proberen we uit alle macht de pester uit het kind te krijgen. Het gekke is dat hetzelfde onderwerp, met dezelfde of misschien zelfs nog ergere consequenties, op de ‘volwassen’ werkvloer nog steeds in de taboe hoek zit. Er wordt niet graag over gesproken. Volgens de slachtoffers wordt er weggekeken (als ik het niet zie, bestaat het niet), gebagatelliseerd (ach, zo’n geintje daar moet je tegen kunnen) of nog erger het wordt weggelachen (goeie grap!)
1.2 miljoen Nederlanders worden gepest op het werk
De cijfers liegen er niet om. 1.2 miljoen mensen worden gepest, gediscrimineerd of geïntimideerd tijdens het werk. Langdurig gepest worden gaat niet in je koude kleren zitten. De gevolgen kunnen zowel lichamelijk als geestelijk een enorme impact hebben. Niet zelden gaan medewerkers de ziektewet in met burn out of depressieve klachten. De kosten voor de werkgever zijn gigantisch. Het is dan ook opmerkelijk dat dit thema nog steeds niet hoog op de prioriteitenlijst staat.
Pesten heeft invloed op het gehele team
Daaruit blijkt dat het een lastig te bespreken onderwerp is. Degene die gepest wordt durft uit schaamte vaak niets te zeggen. Collega’s die getuigen zijn van pesterijen voelen vaak wel dat iets te ver gaat, alleen dat openlijk bespreekbaar maken is spannend. Alle betrokkenen hebben hier hun eigen redenen en excuses voor. Sommige zijn bang dat de pesterijen op hun gericht worden als ze er iets van zeggen. ‘Straks ben ik de Sjaak’. Anderen willen zich gewoon met hun werk bezighouden en houden zich ver van onderling gedoe. ’Ik kom hier om te werken’.
Leidinggevenden hebben soms wel een vermoeden, maar ook die vinden het een lastig aan te kaarten onderwerp en de medewerker denkt ‘dat is nou typisch een taak voor mijn leidinggevende’. Wat er vaak onder deze redenen en excuses zit is dat de meesten het ingewikkeld vinden om bespreekbaar te maken. En zo komt het dat een heel team weliswaar met een unheimisch onderbuikgevoel de andere kant op zit te kijken. Het is ook zeker niet altijd even duidelijk. Wat door de een gezien wordt als een (repeterend) geintje wordt door de ander gezien als pesten. Daardoor is het voor getuigen lastig te beoordelen of het incident doelbewust pesten betreft of een slecht geplaatste grap is. Eigenlijk is er maar één persoon die dat kan bepalen en dat is het slachtoffer. Alleen wordt die vraag maar sporadisch aan ze gesteld.
Wat helpt dan wel?
Pesten op de werkvloer kan alleen blijven bestaan als niemand ingrijpt. Spreek je daarom uit wanneer je het gevoel hebt dat iets niet door de beugel kan. De kans is heel groot dat wanneer jij dit gevoel hebt er ook meerdere collega’s zijn die met hetzelfde unheimische gevoel worstelen. De gedachte die ik meerdere keren in de praktijk heb gehoord, dat je door er zelf niet aan mee te doen het pesten afkeurt en het slachtoffer stilzwijgend steunt, is niet voldoende.
De andere kant opkijken is juist een signaal dat we dit met zijn allen tolereren en daarmee het voortbestaan voeden. Door het bespreekbaar te maken geef je ook anderen de kans om zich uit te spreken. Wanneer er gepest wordt is niet alleen het slachtoffer opgelucht dat er iets aan gedaan wordt maar zeker ook de omstanders. Pesten heeft een enorme impact op de veiligheidsbeleving van het gehele team. Dus kom in actie. Iemand moet de eerste zijn die een grens trekt en waarom zou jij dat niet zijn?
